woensdag 26 oktober 2011

Halloween en hervormingsdag


November is een mooie maand voor bezinning en spiritualiteit. Het zal er wel mee te maken hebben dat het vroeg donker begint te worden. De oude Kelten vierden in de nacht van 31 oktober op 1 november Samhain - (zomer-einde), het begin van de donkere helft van het jaar. Het was slachttijd en de scheidslijn tussen de wereld van de levenden en die van de doden zou volgens het Keltische geloof in deze schemerige dagen nogal dun zijn. Daarom werden hapjes en drankjes buiten gezet om ronddolende overledenen gunstig te stemmen en maskers gedragen om kwaadwillende geesten te misleiden.

Het is geen toeval dat de Katholieke Kerk het dubbelfeest Allerheiligen/Allerzielen precies op 1 en 2 november vaststelde. ‘Als er dan toch voorouders vereerd worden, dan graag bij ons in de kerk’, was het adagium. In Halloween (All hallows eve, Allerheiligenavond) vinden we nog restanten van het Keltische feest. Het is ook geen toeval dat de monnik en professor in de theologie Maarten Luther de vooravond van Allerheiligen uitkoos om zijn 95 stellingen aan de poort van de Slotkerk in Wittenberg te slaan. De Aflatenpraktijk waar Luther tegen protesteerde speelde in op de behoefte iets voor overledenen te doen – klassiek voor deze periode van het jaar. De kerk verkocht kwijtschelding van straf in het hiernamaals, onder de slogan dat ‘zodra de gulden in het kistje klinkt, het zieltje naar de hemel springt’. Het bleek een succesvolle actie kerkbalans: met de opbrengsten kon de bouw van de Sint Pieter in Rome bekostigd worden. Luther rekende af met deze uitwas en met de achterliggende gedachte. ‘Je staat persoonlijk voor God’, stelde hij. Overleden voorouders, heiligen, doorbiddend nageslacht en zelfs de kerk in zijn totaliteit spelen daarin geen rol. Of zoals hij het later zei: ‘iedere gedoopte kan zich er op beroemen dat hij zelf priester, bisschop, ja zelfs de paus is’. Luther wilde vooral een academische discussie op gang brengen, maar zijn kritiek raakte aan het financieringssysteem van de kerk. Explosief materiaal. Niet lang daarna was Luther geëxcommuniceerd en scheurde de kerk.

Geen opmerkingen: